انواع ماشین آلات راهسازی و کاربرد آن

تراکتورازمهمترین ماشین آلات راهسازی وساختمان سازی است که دارای کاربردهای متعددی است هدف اولیه تراکتوربه جلوراندن ویا کشیدن اقسام بارها میباشد برروی تراکتورانواع لوازم مکانیکی را میتوان نصب کرد لوازمی ازقبیل : بیل های مکانیکی ریپرها تیغه های بولدوزر دکل های لوله گذار جانبی کج بیل ها نهرکن ها وغیره به علاوه ازتراکتور استفاده های دیگری هم میکنند نظیرکشیدن اسکریپر واگن وغیره.

تراکتورها ازموتورهای دیزل که معمولا توربوشارژهستند نیرومیگیرند ودرانواع استاندارد ودنده اتوماتیک موجودهستند همچنین کنترل آنها به صورت کنترل هیدورلیک ودنده اتوماتیک است تراکتورها بردونوع کلی چرخ زنجیری وچرخ لاستیکی میباشند. کاربرد بولدوزرها ماشین آلات راهسازی موارد استفاده فراوانی دارند که از میان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• تصطیح زمین وپاک سازی آن ازبوته ها وکنده های درخت.
• ایجاد راههای اولیه درکوهستانهای وزمینهای سنگ لاخی.
• جابجا کردن توده خاک به صورت فشاردادن درحجم های زیاد.
• کمک به هل دادن اسکریپرها.
• پخش کردن خاک درخاکریزها.
• پشته کردن خاک درکنارنهرهای ایجادشده.
• تصطیح وپاک سازی بقایای مانده ازعملیات ساختمانی.
• نگهداری راههای موقت خاکی.
• پاک سازی گودالهای کف معادن

تراکتورها جزو ماشین آلات راهساز

تراکتورهای چرخ زنجیری

تراکتورهای چرخ زنجیری انواع مختلفی دارد این تراکتورها معمولا برحسب اندازه وزن وقدرت طبقه بندی میشوند دربسیاری ازپروژه ها مقدار وزن تراکتور چرخ زنجیری مهم است زیرا مقدار حداکثر نیروی کششی که یک دستگاه تراکتور می تواند به وجود آورد.

بدون توجه به قدرت تولیدی موتورآن به حاصل ضرب مقدار وزن درضریت کشش سطح جاده ای که روی آن کارمیکنند محدود میباشد وجود زنجیره ها باعث میشود که تراکتوربتواند درزمینهای با مقاومت فشاری کم وقدرت کششی مناسب فعالیت داشته باشد.

تراکتور چرخ لاستیکی

تراکتور چرخ لاستیکی ازاین جهت ساخته شده که سرعت بیشتری درکشیدن وهل دادن اسکریپرها وکارهای نظیرآن داشته باشد این نوع ماشین ها درانواع دوچرخ وچهارچرخ وجوددارد نوع دوچرخ آن حتما باید بایک ماشین دیگر نظیراسکریپر کارکند تابتواند تعادل خودرا حفظ کند نوع چهارچرخ آن دردونوع یک دیفرانسیل ودودیفرانسیل موجود است .

باین همه آسیب پذیری لاستیکهای این ماشینها درموقع کار درزمینهای دارای سنگهای تیزکه باعث بریده شدن لاستیک میشود استفاده ازآن را دراین نوع زمینها محدود میکند البته زنجیرها ی سیمی مخصوص جهت حفاظت لاستیکها وجوددارد که میتوان برازدیاد اصطحکاک لاستیکها باسطح زمین آنها رابکاربرد.

بیل های مکانیکی

بیل های مکانیکی ازاولین ماشین آلات مدرن ساختمانی است که درعملیات خاکی بکاررفته است بیل های مکانیکی عمدتا” برای گود برداری درخاک وبارکردن آن با کامیون یا تریلی ویا تسمه نقاله ها بکارمیرود انواع پرقدرت آن قادربه گودبرداری درتمام انواع خاکها بجزصخرخ سنگها بدون تخریب اولیه میباشد بیل های مکانیکی ماشین آلات راهسازی ازسه قسمت اساسی تشکیل شده است : ارابه – قسمت اتاقک گردان روی ارابه وقسمت الحاقی جلوی ماشین .

• بیل مکانیکی با جام معکوس: به این بیل اسامی متعددی داده می شود از قبیل:کج بیل – بیل پشت خم وبیل کششی. این بیلها در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند وبرای حفاری مناسبند.
• بیل مکانیکی با سیستم کابلی : این بیل مکانیکی عبارت است از اطاقک گردانی که سوار بر چرخها بوده ودر انتهای جلویی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند.
• بیل کششی (دراگلاین): بیل کششی دراگلاین ازیک اطاقک فرمان – جرثقیل – جام بیل کششی و کابلهای لازم جهت کنترل قسمتهای مختلف تشکیل شده است.بیل کششی قادر است در سطوح خیلی بالاتر وخیلی پایینتر از سطح اتکاء خود است ودر انواع زمینهای مورد استفاده قرار می گیرد. بازوی طویل آن برای حفاری و تخلیه مواد کنده شده مفید بوده وزمان سیکل کار کوتاه از محاسن این ماشین میباشد.
• جرثقیل (ماشین آلات راهسازی): جرثقیل تشکیل شده از اطاق فرمان ویک تیر بلند مشبک وقلب جرثقیل و معمولا برای باند کردن اجسام سنگین وحرکت دادن آنها بکار میرود. با اتصال دستگاههای مختلف به انتهای تیر مشبک بلند جرثقیل می توان از استفاده های دیگری نمود.جرثقیل ها هم بر دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند که امروزه بیشتر هیدرولیکی می باشند.
• اسکریپر (ماشین آلات راهسازی): اسکریپرماشینی است که عمل بارگیری وحمل وتخلیه مواد خاکی در مسافتهای متوسط وزیادرا به تنهایی انجام می دهد.
• اسکریپرازسه قسمت اصلی تشکیل شده است : قسمت بارگیر (جام ) دیوار جلویی قسمت بارگیرودیواره عقب جام یا دیواره تخلیه قسمت جام که معمولا سربازاست

اسکریپرها از دیگر ماشین آلات راهساز

اسکریپرها به دودسته موتوردار وبدون موتور تقسیم میشوند امروزه نوع بدون موتورکمترمورد استفاده قرارد میگیرد اغلب اسکریپرها تک محور بوده وتعادل آن ووزن بارآن توسط تراکتورمتصل به آن حمل میشود تراکتورهایی که این اسکریپرها را میکشند ممکن است چرخ لاستیکی وچرخ زنجیری باشند بعضی دیگر قسمتی ازیک تراکتوراسکریپرها هستندبدین معنی که یک تراکتورتک محوره یک اسکریپر تک مجوره رامیکشد اسکریپرها یی که دومحوردارند به وسیله تراکتورهای زنجیردار کشیده میشوند زیرا اینگونه تراتورها نمی توانند بارقائم را تحمل کنند بنابراین نمی توانند اسکریپرها یک محوره را بشکند امروزه بندرت ازاسکریپرها چرخ زنجیری استفاده میشود اسکریپرها یی که توسط تراکتورچرخ لاستیکی کشیده میشوند به انواع زیرتقسیم بندی میشوند.

• تک موتوره دومحوره
• سه محوری
• دودیفرانسیل
• اسکریپرهای دوموتوره ( TANDEM-POWERED)
• اسکریپرهای دارای بالابر(ELEVATING)
• فشاری – کششی (PUSH – PULL)

اسکریپرهای تک موتوری دومحوری ازیک تراکتورتک محوره استفاده میکنند وبه دلیل مسئله تعادل این تراکتوربدون اسکریپرمربوطه قادربه حرکت نیست اسکریپرهای سه محوری توسط یک تراکتورکشیده میشوند ماشنیهای چند دیفرانسیلی دارای چرخهای گردنده دراسکریپرودرتراکتورهستند اسکریپرهای دوموتوره دارای موتورهایی چداگانه برای حرکت اسکریپروچرخهای گردان آن میباشد

اسکریپرهای دارای بالابردارای یک بالابرنردبانی درجلوی جام بوده ودرعمل کندن وانتقال مواد کنده شده به داخل جام کمک میکند دراین نوع اسکریپرها به دلیل قدرتی که بالابربه اسکریپرمیدهد به تراکتورکمکی جهت بارگیری احتیاجی نیست.

لودرها یکی از ماشین آلات راهساز

بدون اغراق لودر ماشین آلات راهسازی کاربردی ترین ماشین درانجام کارهای ساختمانی وعمرانی است این ماشین که درانداره های مختلف ساخته میشود به دلیل عملکرد وانعطاف پذیری زیادی که دارد ونیزبا تغییر جام می تواند بسیاری ازکارها رانجام دهد لودر ماشین آلات راهسازی موارد استفاده بسیاری دارد که برخی ازآنها عبارت اند از :

• ایجاد خاکریز ها
• حفاری زیرزمین بناها
• پرکردن خندق ها
• خاکریزی اطراف لوله های کارگذاشته شده درکانال ها
• بار کردن کامیون ها
• حمل بتن به محل قالب ها
• بلند کردن و حمل مصالح ساختمانی

به ماشین لودر می توان انواع ملحقات را نصب کرد و کاربردهای دیگری از آن گرفت نظیر:

• برف روب
• کانال کن
• لوله بر
• لوله گذار
• جرثقیل
• لیفت تراک

انواع لودر 

لودر چرخ لاستیکی

این لودرها در اقسام کوچک و خیلی بزرگ ساخته می شود. چرخ های بزرگ لاستیکی به این نوع لودرها قدرت تحرک و سرعت فراوانی می بخشد. فشار وارده بر زمین توسط این لاستیک ها کم بوده و می توان این فشار را با تغییر میزان باد لاستیک ها تغییر داد با این همه در زمین های دارای سنگ های تیز امکان آسیب این لاستیک ها وجود دارد.

در ضمن در زمین های خیس و گل آلود نیز کارکردن با لودر چرخ لاستیکی مشکل است البته زنجیرهای سیمی مخصوص جهت حفاظت لاستیک ها وجود دارد که میتوان برای ازدیاد اصطکاک لاستیک ها با سطح زمین آنها را به کاربرد نوعی از لاستیک های جدید ساخته شده اند که دارای عاج های خیلی ضخیمی هستند ومی توانند درمناطق سنگی کار کنند.

کامیون ها

اگرچه برای حمل ونقل مواد خاکی ازوسایلی مانند اسکریپرها تسمه نقاله وقطاراستفاده میشود ولی معمول ترین وسیله برای حمل ونقل مواد خاکی کامیون ها هستند این ماشینهای حمل کننده بخاطرسرعت زیاد برروی راههای هموارهمچنین ظرفیت زیاد هزینه حمل ونقل مواد را نسبتا پایین می اورند

کامیونها دارای قابلیت انعطاف زیادی میباشند زیرا تعدادی ازآنها را که دریک پروژه مورد استفاده قرارمیگیرند می توان زیاد یا کم نمود تادرظرفیت مورد نیازتعدیل بوجودآید کامیونها به دونع معمولی (MING TRUCK) وکمرشکن (ARTICULATED TRUCK)

کامیون های معمولی 

این کامیونها دردونوع یکی مخصوص حرکت درجاده ها ودیگری مخصوص حرکت خارج ازمحدوده جاده (HIGHWAY&OFF HIGHWAY TRUCKS) ساخته میشوند کامیونهای خارج جاده ای میتوانند درابعاد بزرگتروباظرفیت چند صدتن ساخته شوند هرکدام ازآنها انواع مختلف دارند اما نوع کمپرسی آن بیش ازسایرانواع آن به کاربرده میشود کامیونهای کمپرسی درمورد حمل مواد دارای انعطاف پذیری زیاد بوده وبخصوص نوع جاده روآن با سهولت بسیاردرپروژه های مختلف قادربه حرکت میباشند نوع مختلف کامیون های کمپرسی وجود دارد مثلا این کامیون ها درانواع دیزلی یا بنزینی یک یا دودیفرانسیلی ودویا سه محوری به بازار عرضه میشوند

کامیون های کمرشکن

همانطور که ازنام این نوع کامیونها مشخص است ازدوقسمت تشکیل شده اند قسمت موتوروقسمت مخزن که توسط یک مفصل به هم متصل هستند درواقع کامیونهای کمرشکن تریلرهای مخصوص حمل مواد خاکی هستند که بوسیله تراکتوریا کامیون تراکتورکشیده میشوند این واحد فقط برای حمل مواد خاکی طراحی شده اند ومواد حمل شده را یا ازعقب ویا ازازکف واگن ویا ازپهلوها تخلیه مینمایند

بعضی ازاین کامیونها دارای مجرای تخلیه طولی هستند که بیشتردرمورد ایجاد خاکریزها مورد استفاده قرارمیگیرد این کایمون ها نیزبردونوع داخل جاده ای وخارج جاده ای هستند البته نوع جاده ای آن بیشتر است زیرا وجود مفصل کمرشکن قدرت مانورآنرا نسبت به کامیون های عادی درناهمواریهای خارج جاده بیشترمیکند.

تریلر یکی از ماشین های راهساز

برای تسطیح زمین وازبین بردن پستی وبلندی ها ازماشین آلات مختلفی استفاده میشود اما مهمترین وسیله برای عملیات تنظیم شیب وتسطیح خاکریزها وخاکبرداری ها ورساندن سطح خاک به سطح مورد نظر ( خط پروژه ) توسط گریدر انجام میپذیرد عمل تنظیم شیب ازکارهای بسیارمشکل است بطوری که کلیه رانندگان ماشین آلات راهسازی براین عقیده هستند که کارکردن با گرید رمشکل ترازبقیه ماشین آلات است وراننده ای که درزمینه کاربا گریدرمهارت داشته باشد براحتی می تواند بقیه این ماشین آلات را کنترل وهدایت کند.

گرید ربرای تنظیم شیب شک لدادن شیب ها تسطیح دامنه خاکریزها وخاکبرداریها کندن جوی ومخلوط کردن وپراکندن مخلوط خاک ومواد قیری بکارمیرود ازاین ماشین الات درساختن راهها وسایر عملیات ساختمانی استفاده میشود این دستگاه دربه هم زدن وبرداشتن لایه های سست وسطح زمین هم به کارمیرود

تیغه گریدر دارای لبه قابل تعویض میباشد درحالات مختلفی نسبت به ماشین می تواند قرارگیرد زاویه تبغاه رامیتوان تغییرداد بطوریکه بتوان گریدر را برای حمل مواد یا کندن جوی بکاربرد زاویه جلودرحالت حمل مواد بکارمیرود که دربرشهای سطحی ومخلوط کردن مواد مورد استفاده قرارمیگیرد زاویه عقب باعث زیاد شدن قدرت حفاری شده ولی سبب میشود که مواد حفاری شده احیانا ازروی تیغه سرریزنماید.

چرخهای جلو می توانند به طرفین خم شوند وبدین ترتیب نیروی حالصه ازفشار خاک برتیعه مایل شده را خنثی نماید وبه گردش گریدر هم کمک کند شاسی های کمرشکن نیزدرساختمان بعضی انواع گریدربکارمیرود که باعث ازدیاد قابلیت مانور ماشین وکاربردهای آن میشود.

درحالیت مستقیم ( حالت A) ماشین درحالت معمولی کارمیکند درحالت مفصلی ( حالت B) گریدر میتواند شعاع گردش خیلی کوچکی کسب کند درحالت ز چرخای عقب روی زمین محکم مستقربوده ودرهمان حال ماشین میتواند با تیغه به کندن جوی وکنارجاده وغیره مشغول شود

گریدرهای مدرن مجهزبه دستگاه کنترل تیغه اتوماتیک هستند که دقت کارآنها برای تنظیم شیب بسیارزیاد است سیستم این دستگاهها که بیشتر هیرولیکی والکترونیکی است مجهز به یک دستگاه حساس است که یک سطح یا امتداد ثابت را دنبال کرده وردمواقع لزوم بطور اتوماتیک تیغه را بلاوپایین میبرد تاشیب مطلوب بدست آید.

جمع‌ بندی نهایی

ماشین‌آلات راهسازی نقش حیاتی در پروژه‌های عمرانی و ساخت‌وساز دارند. این ماشین‌ها برای عملیات‌هایی مانند حفاری، خاک‌برداری، تسطیح، حمل‌ونقل مصالح، آسفالت‌ریزی و کوبش زمین طراحی شده‌اند. مهم‌ترین ماشین‌آلات این حوزه شامل لودر، بولدوزر، بیل مکانیکی، گریدر، غلطک، کامیون کمپرسی، فینیشر و اسکریپر هستند. هر کدام از این تجهیزات، بسته به نوع پروژه و مرحله ساخت، کاربرد مشخصی دارند و بهره‌گیری صحیح از آن‌ها موجب افزایش سرعت، دقت و کیفیت عملیات راهسازی می‌شود.

سوالات متداول

پرکاربردترین ماشین‌آلات راهسازی کدام‌ها هستند؟

بیل مکانیکی، لودر، بولدوزر و گریدر از پرکاربردترین ماشین‌آلات هستند، زیرا در مراحل مختلف ساخت راه استفاده می‌شوند.

تفاوت بین بیل مکانیکی و لودر چیست؟

بیل مکانیکی بیشتر برای حفاری و گودبرداری عمیق کاربرد دارد، در حالی که لودر برای بارگیری و جابجایی حجم زیادی از مصالح به کار می‌رود.

از گریدر در چه مراحلی استفاده می‌شود؟

گریدر برای تسطیح دقیق سطح زمین، تنظیم شیب جاده و آماده‌سازی بستر آسفالت کاربرد دارد.