یکی از روش های بسیار پرکاربرد در تولید قطعات صنعتی، ریخته گری می باشد که روش ها و انواع مختلفی دارد.
ریختهگری تحت فشار یا دایکاست :
گونهای از ریختهگری است که مواد مذاب تحت فشار به داخل قالب تزریق میشود. در این سیستم بر خلاف روشهای دیگر ریختهگری که مذاب تحت نیروی وزن خود به داخل قالب میرود، مواد مذاب با فشار داخل قالب تزریق میشود و در همان حالت یعنی تحت فشار مواد مذاب منجمد میشود و امکان تولید قطعات با استحکام بالا را میدهد.
ریختهگری تحت فشار کوتاهترین راه تولید یک محصول از فلز میباشد که مزایای این روش عبارت است از:
تولید قطعات بسیار نازک و همچنین با استحکام بسیار زیاد که ساخت آن توسط روشهای دیگر ریختهگری تقریباً غیرممکن میباشد،با این اشکال پیچیدهتری را میتوان تولید کرد،نرخ تولید در این روش خیلی بالا است، به ویژه اگر قالبهای چند حفرهای باشد،
انواع ریختهگری تحت فشار
ریختهگری تحت فشار بر اساس نیروی فشار اعمال شده به دو دسته تقسیم میشود:
۱-ریختهگری تحت فشار بالا
۲-ریختهگری تحت فشار کم
پرکاربردترین دایکاست
کاربردآن در تولید قطعات تجهیزات صنعتی و کالاهای مصرفی، مخصوصا قطعات اتومبیل است.و در صنایع هوافضا، تجهیزات الکترونیکی، ساخت لوازم خانگی و جواهرسازی نیز کاربرد دارد.
در حالت ریختهگری سنتی یا ماسهای، این نیروی وزن مواد مذاب است که آنها را به درون محفظه سرازیر میکند. تحت فشار قرار گرفتن مواد مذاب در تمام مراحل ریختهگری، از جمله انجماد، باعث افزایش استحکام و قطر آنها میشود. ضمن این که برای تولید فلزات هیچ راهکاری کارآمدتر از دایکاست نیست، کوتاهترین راه تولید یک محصول فلزی نیز همین روش ریختهگری دایکاست است.
معرفی و روش کارکرد دایکاست
دایکاست یا ریختهگری تحت فشار عبارت است از روش تولید قطعه از طریق تزریق فلز مذاب و تحت فشار به درون قالب. روش دایکاست از این نظر که در آن فلز مذاب به درون حفرهای به شکل قطعة ریخته شده و پس از سرد شدن قطعة مورد نظر به دست میآید، بسیار شبیه ریختهگری ریژه است. تنها اختلاف بین این دو روش نحوة پر کردن حفرة قالب است.
نحوه کارکرد قالب های دایکاست در راستای کاربرد آسان
در قالب ریژه فلز مذاب تحت نیروی وزن خود سیلان پیدا می کند و به درون قالب می رود، حال آنکه در روش دایکاست فلز مذاب تحت فشار و سرعت بیشتری به درون قالب میرود. به همین دلیل در دایکاست قطعات با اشکال پیچیده تری را میتوان تولید کرد.
در قالب های دایکاست پس از بسته شدن قالب، مواد مذاب به داخل یک نوع پمپ یا سیستم تزریق (بسته به طرح دستگاه) هدایت می شوند، سپس در حالی که پیستون پمپ، مواد مذاب را با سرعت از طریق سیستم تغذیة قالب به داخل حفره می فرستد، هوای داخل حفره از طریق سوراخهای هواکش خارج میشود. این پمپ در بعضی از دستگاهها دارای درجه حرارت محیط و در برخی دیگر دارای درجه حرارت مذاب است.
معمولاً مقدار مواد مذاب تزریق شده بیش از اندازة مورد نیاز برای پر کردن حفره است تا سرباره گیرها را پر کند و حتی پلیسه ها را در اطراف قطعه به وجود آورد. سپس در مرحلة دوم زمانی که مادة مذاب در حال سرد شدن در داخل حفره است، پمپ همچنان فشار خود را ادامه میدهد. در مرحلة سوم قالب باز شده و قطعه به بیرون پرتاب میشود.
در آخرین مرحله همچنان که قالب باز است داخل حفره قالب تمیز و در صورت نیاز روغنکاری شده و دوباره قالب بسته و آمادة تکرار عملیات قبل میشود.
مهترین مزایای تولید از طریق دایکاست عبارتاند از:
·اشکال پیچیدهتری را میتوان تولید کرد.
· به دلیل آنکه قالب با سرعت و تحت فشار پر میشود قطعات با دیوارههای نازکتری را میتوان تولید کرد و خلاصه آنکه در این روش نسبت طول قطعه به ضخامت قطعه به مراتب بیشتر از سایر روشها است.
·نرخ تولید در این روش خیلی بالا است، به ویژه اگر قالبهای چند حفرهای باشد.
·معمولاً قطعة تولید شده به وسیلة دایکاست از پرداخت سطح خوبی برخوردار است و احتیاجی به عملیات ماشینکاری بعدی ندارد و به دلیل عملیات فوقالعاده اقتصادی است.
·قالبهای دایکاست مثل قالبهای ریژه معمولاً قبل از آنکه فرسوده شوند و در ابعاد قطعة تولید شده اختلافی به وجود آید، هزاران قطعه تولید خواهدکرد، در نتیجه سرمایهگذاری برای تولید قطعه کمتر است.
·نسبت به دیگر روشهای تولید قطعه، از فلز مذاب با روش دایکاست مقاطع ظریفتری را روی قطعه میتوان به وجود آورد.
·اغلب قطعات تولید شده با کمترین پرداخت، آمادة آب فلزکاری هستند.
·قطعات آلومینیومی تولید شده توسط دایکاست معمولاً نسبت به روشهای دیگر مانند ریختهگری آلومینیوم در ماسه مقاومت بیشتری دارند.
ماشین های دایکاست دو نوع کلی دارند:
۱- ماشینهای با محفظه تزریق سرد : در این نوع سیلندر تزریق خارج از مذاب بوده و فلزاتی مانند AL و Cu و mg تزریق میشود و مواد مذاب توسط دست به داخل سیلندر تزریق منتقل میشود.
۲- ماشینهای با محفظه تزریق گرم : در این نوع سیلندر تزریق داخل مذاب و کوره بوده و فلزاتی مانند سرب خشک و روی، تزریق میشود و مذاب اتوماتیک تزریق میشود.